دلايل ريزش مو

تعداد موهاي هرشخص درزمان تولد معلوم شده و به هيچ عنوان ازآن بيشترنمي شود (واين مطلب بستگي به تغذيه، شيوه زندگي فرد و ميزان دريافت ويتامين در رژيم غذيي اش ندارد) ولي قطر تار مو از طفوليت تا بلوغ افزايش مي يابد.

در زمان بلوغ خط موي سر (Hair Line) بسيار پيين است ولي اين خط مو تا سن 20 الي 22 عقب نشيني كرده (بالاتر مي رود) و پس از آنكه به حد يك مرد بالغ رسيد متوقف شده و از آن به بعد ثابت مي ماند. البته اگر فرد داراي زمينه ژنتيكي براي ريزش مو باشد (يعني قرارباشدكه درآينده طاس گردد و بدين وضعيت ريزش موي مردانه (Androgenetic Alopecia) و يا طاسي معمولي (Common Baldness) و يا طاسي با طرح مردانه (Male Pattern Baldness(MPB)) اطلاق مي شود) اين عقب نشيني متوقف نشده و همچنان ادامه خواهد داشت. نكته مهم اين است كه MPB در خانم ها نيز ديده شده ولي طرح آن اندكي متفاوت با آقايان مي باشد.

MPB فرآيندي است كه موجب تغييراتي در فوليكول هاي موي ترمينال (نه موي ولوس) مي گردد. در طي اين پروسه موهاي توليد شده بتدريج نازكتر، كوتاهتر و ضعيف تر شده و در نهايت موهاي بسيار نازك و تقريباً نامشخص بدست آمده كه آن هم در نهايت مرده و مي افتند. سه عامل براي بروز MPB ضروري است: ژن عامل طاسي مردانه، وجود هورمون هاي مردانه به اندازه كافي وگذشت زمان.

 1) ژن عامل طاسي مردانه:

DNA يك نوع مولكول حياتي در هسته سلول هاي جانداران است كه صفات وراثتي را از نسلي به نسل ديگر منتقل مي كند. هر مولكول DNA از هزاران قطعه كوچك تشكيل شده است كه به آنها ژن (Gene) مي گويند و هر ژن مسئول بروز يك صفت ارثي است. كروموزوم ها هميشه بصورت جفت وجود داشته كه از هر جفت كروموزوم يكي از پدر و ديگري از مادر به فرد انتقال داده مي شود. انسان داراي 23 جفت كروموزوم (يعني درحقيقت 46 عددكروموزوم) است. ژنتيك آلوپسي آندروژنتيك (طاسي با طرح مردانه) بسيار پيچيده بوده و بيش ازيك ژن در بروز آن دخالت دارند (يعني اين عارضه چند ژني يا پلي ژنيك Polygenic است).

ژن مسبب طاسي با طرح مردانه مي تواند از پدر يا مادر به ارث برده شود ولي به دلايل نامعلوم سمت مادري فرد از نظر تأثيرپذيري اندكي اهميت بيشتري نسبت به سمت پدري دارد. ژن عامل بروز طاسي با طرح مردانه از نوع ژن غالب (Dominant) بوده ولي برخلاف ساير بيماري هاي ژنتيكي داراي ژن غالب (كه به محض انتقال ژن به فرد، آن بيماري رخ مي دهد) در طاسي با طرح مردانه صرف وجود ژن براي بروز طاسي كافي نبوده و وجود هورمون هاي مردانه و عامل زمان نيز در رخداد آن دخيل هستند اگر چه استرس و فاكتورهاي نامعلوم ديگر نيز در اين ميان دخالت جزئي دارند. به بيان ساده تر اين امكان هست كه مردي داراي پدر و عموهاي كاملاً طاس بوده ولي خود وي فقط اندكي طاس باشد زيرا عوامل ديگر را كه براي بروزطاسي با طرح مردانه لازم است (مانند هورمون هاي مردانه) ندارد.

هيچكدام ازژن هاي مسئول بروز طاسي با طرح مردانه تا بحال شناسيي نشده اند و اين به آن معني است كه هيچگونه درمان ژنتيكي (ازنظرمهندسي ژنتيك) براي درمان طاسي باطرح مردانه درحال حاضر و در سال هاي نزديك در دسترس نخواهد بود.

 2) هورمون هاي مردانه:

هورمون ها مولكول هاي شيمييي قدرتمندي هستندكه به مقادير بسيار اندك توسط غدد بدن (مانند غده تيروئيد، تخمدان ها و غيره) بداخل جريان خون ترشح شده و بر بافت هاي دوردست (وگاهي همه بدن) اثر مي كنند.

هورمون هاي مردانه را بطوركلي آندروژن (Androgen) مي نامند و تستوسترون (Testosterone) يكي ازآندروژن ها است. آندروژن ها داراي اثرات قوي مردانه سازي (Masculinizing effects) بوده و عمدتاً توسط بيضه ها در زمان بلوغ در مردان ترشح مي شوند.

بسياري از تغييراتي كه در زمان بلوغ درآقايان رخ مي دهد از قبيل كلفت شدن صدا، رشد موهاي صورت، بوي خاص بدن و تغييرات عضلاني ناشي از وجود آندروژن ها بوده و همين هورمون ها نيز مسئول بوجودآمدن طاسي با طرح مردانه و نيز بيماري جوش غرور جواني (آكنه) مي باشند.

بايستي متذكر شدكه علاوه بر بيضه ها درآقايان، غددآدرنال (فوق كليوي) كه در بالاي كليه ها قرار دارند در هر دو جنس مرد و زن آندروژن ها را ترشح و وارد جريان خون مي نمايند. در خانم ها تخمدان ها نيز مسئول ترشح يكسري هورمون ها هستندكه بر رشد موها اثر دارند.

كلينيك آفتاب ارائه كننده كاشت موي طبيعي در اصفهان و ديگر نقاط ايران

ارتباط بين بيضه ها و طاسي باطرح مردانه از قرن ها پيش مشخص بوده است. درجوامع شرقي كه پادشاهان داراي حرمسرا بوده اند نگهبانان اين مكان ها را اخته مي كردند و ملاحظه مي شدكه آنها دچار طاسي نمي شوند. در اوايل قرن بيستم بيماران رواني را اخته مي كردند و معتقد بودندكه كاهش هورمون هاي جنسي اثرات بهبود دهنده اي برآنان دارد و در همين راستا روانپزشكان متوجه عدم بروز طاسي در اين افراد شدند.

در دوقلوهاي مشابه كه يكي داراي بيماري رواني بوده و اخته شده و ديگري سالم بود فقط قل سالم دچار طاسي با طرح مردانه شده و بيمار اخته شده سري پر از مو داشت. يكي از روانپزشكان براي تييدنقش تستوسترون در اين مسئله به قل اخته شده اين هورمون را تزريق نمود و ملاحظه كردكه او بتدريج موهاي سرش را از دست داد و با قطع تستوسترون ريزش موها آهسته يا متوقف شد ولي هيچگاه موهاي پرپشت قبلي درفرد دوباره بوجود نيامدند يعني تستوسترون فرآيند طاسي با طرح مردانه را در فردآغاز كرده ولي قطع آن اين روند را معكوس ننموده (يعني دوباره موها در نمي آيند) و فقط آنرا كند يا حداكثر متوقف مي كند.متخصص كاشت مو اصفهان

درحال حاضرمعتقدندكه هورمون تستوسترون توسط آنزيم 5-آلفا رداكتاز تبديل به دي هيدروتستوسترون (DHT) شده واين ماده پس از اتصال به گيرنده هاي اختصاصي كه بر روي فوليكول هاي مو قرار دارند موجب يكسري فعل و انفعالات در فوليكول مو مي گردد. از جمله اين تغييرات كاهش مدت زمان آناژن (مرحله رشد فعال فوليكول مو) و همچنين افزايش مدت زمان تلوژن (مرحله استراحت فوليكول مو) بوده و بدين ترتيب تحت اثرDHT فوليكول هاي مودر هرسيكل رشد بتدريج كوچكتر و ضعيف تر مي شوند.دكتر رجالي

درآقايان فعاليت آنزيم 5-آلفا رداكتاز در مناطق داراي طاسي با طرح مردانه بيشتراست كه مؤيد نقش اين آنزيم در بروز طاسي با طرح مردانه است. فعاليت اين آنزيم در خانم ها نصف آقايان است و در عوض فعاليت آنزيم آروماتاز درآنها بالا است و اين مطلب بخصوص در قسمت جلوي سرخانم ها مشاهده مي گردد. دانشمندان معتقدندكه آنزيم آروماتاز از تشكيل DHT ممانعت نموده و بدين دليل است كه طرح ريزش مو در خانم ها با آقايان داراي تفاوت هيي است.

 3) گذشت زمان در ريزش مو:

علاوه بر دو فاكتور قبلي عامل زمان نيز در بروز طاسي با طرح مردانه دخالت دارد بدين ترتيب كه ژنتيك مثبت و هورمون هابه مرور و درطول زمان برفوليكول ها اثر كرده و موجب ريزش آنها مي گردند. اينكه چه مدت زماني بايد سپري شود تا فرد طاس شود بستگي به غلظت هورمون هاي مردانه در خون وي و قوي يا ضعيف بودن ژنتيك وي دارد.

مشاهده شده است كه پيشرفت طاسي با طرح مردانه سرعت يكنواخت نداشته و داراي ماهيت دوره اي (Cyclic) است بدين ترتيب كه گاهي سريع و گاهي كندبوده و درمواقعي بطوركلي متوقف مي شودو علت اين تغييرات ناشناخته است.

 4) استرس در ريزش مو:

درمواقعي كه بدن با استرس هاي شديد مواجه مي شود (مثل حوادث شديد، بيماري هاي شديد، سؤتغذيه طولاني مدت واسترس هاي روحي) سرعت ريزش موها تشديد مي گردد. اغلب افراد اين پديده را به معناي تشديد طاسي با طرح مردانه دانسته و نگران مي شوند در صورتيكه اينطور نيست. استرس موجب مي شودكه عده زيادي ازفوليكول هاي مو بصورت زودرس وارد مرحله تلوژن (مرحله استراحت) شده ولذا قبل از موعد مقرر بريزند. بدين وضعيت ريزش موي تلوژن (Telogen Effluvium) مي گويند و ماهيتاً با طاسي با طرح مردانه تفاوت دارد زيرا بر خلاف آن در ريزش موي تلوژن همه موهاي ريخته شده دوباره در مي آيند (در صورتيكه در طاسي با طرح مردانه اين موضوع اتفاق نمي افتد). نكته جالب توجه اين است كه موهاي خانم ها به اثرات ريزش موي تلوژن در اثر استرس حساس تر از آقايان است و لذا بيشتر دچار اين مشكل مي گردند. در هر صورت ريزش موي ناشي از استرس قابل بازگشت بوده و نگراني ندارد.